Namaz

NAMAZ

İlk görevimiz. Allah'ın varlığına ve birliğine. Hz. Muhammed (A.S.)"ın peygamberliğine inanmaktır. İmandan sonra farzların en önemlisi namazdır. Namaz; özel hareketler ve belirli okuyuşlarla yerine getirilen bir ibadettir. Beş vakit namaz, hicretten bir buçuk yıl önce Mi'rac gecesinde farz kılınmıştır.

Peygamber Efendimiz: "Namaz dinin direğidir." ( Keşfü'l-Hafa, C. 2. S. 31) buyurarak namazın dinimizde çok önemli bir ibadet olduğunu belirtmiştir.

Amellerin Allah'a en sevimli olanı namazdır. Namaz, mifminin miracıdır. Mü'min namaz sayesinde Allah'ın huzuruna yükselerek onun manevî yakınlığına erer. İmanın göstergesi olan namaz, kalbi aydınlatan bir ışık, bunalan ruhları, sıkıntıya düşen gönülleri huzura kavuşturan manevî bir sığınaktır.

Namaz, insana daima Allah'ı hatırlatarak kalblere sorumluluk duygusunun yerleşmesini sağlar ve böylece kişinin günah işlemesini önler.

Bu konuda Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurulmaktadır:

ركنملاو ءاشحفلا نع ىهنت ةالصلا نا ةالصلا مقاو باتكلا نم كيلا يحوا ام لتا

"Sana vahyolunan Kitabı oku, namazı dosdoğru kıl. Gerçekten namaz, hayasızlıktan ve fenalıktan alıkoyar." (Ankebût:45)

Namazını doğru ve şuurlu olarak kılan bir kimse zamanla kötülük yapmaktan vazgeçer. Esasen Allah katında makbul olan namaz, mü'mini kötülüklerden uzaklaştıran namazdır. Namazını doğru kılan kimse. Allah'ın sevgisini ve hoşnutluğunu kazanır. İmanını kuvvetlendirir. Günah kirlerinden arınarak ebedi saadet yurdu olan cennete girmeye layık temiz bir kul olur.

Peygamberimiz:

''Sizden herhangi birinizin kapısı önünde bir nehir bulunsa ve o kimse bu nehirde günde beş defa yıkansa kendisinde kirden birşey kalır mı?" diye sordu. Dinleyenler:

"Hiçbir kir kalmaz Ya Resûlellah" diye cevap verdiler. - Bunun üzerine Peygamberimiz:

"İşte beş vakit namaz da buna benzer, Allah, namazla günahları siler." ( Buhârî Salât, 6; Müslim, Salât 51) buyurdu.

Namazın temizlik ve vücut sağlığı bakımından insana pek çok faydalar sağladığı da bilinen bir gerçektir. Çünkü namaz kılan bir kimse, abdest almak zorundadır. Bu ise günde birkaç defa temizlenmek demektir.

Ayrıca namazın sahih olabilmesi için; beden, elbise ve namaz kılınan yerin de temiz olması şarttır.

Namaz belirli aralıklarla günde beş defa kılındığına göre, bu durum müslümanın her zaman temiz olmasını gerektirmektedir.

________________________________

Namazın insan sağlığına faydaları hakkında Prof. Dr. Tevfık SAĞLAM şöyle diyor: " Namaz, müslümanlara sağlık için son derece önemli bir takım beden hareketleri sağlamaktadır. Namazdaki hareketler ağır ağır yapılır. İnsanı, yormaz, genç, ihtiyar, şişman, zayıf herkesin yapabileceği tatlı hareketlerdir. Bu sayede vücut adaleleri gelişir, kuvvetlenir, mafsallar geniş haraketlere alışır.

Namaz kılan insan: bu sayede çevik, kuvvetli olur. çabuk yorulmaz ve bununla birlikte İslâmiyetin emri veçhile yemekte ifrata gitmezse şişmanlamaz. Şişmanlık; şeker hastalığı, tansiyon artması gibi bir çok hastalıkların en büyük sebeblerinden biridir. Namaz bu suretle insanı, bu hastalıklardan da korumaya yarar.''( Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi C. 3, Sayı I ocak 1964)

Namazın Farz Olmasının Şartları

Bir insana namazın farz olması için üç şartın bulunması lâzımdır. Bunlar: 1. Müslüman olmak,

2.Ergenlik yaşına gelmiş olmak. 3.Akıllı olmak.

Ergenlik yaşına gelen ve akıllı olan her müslüman. beş vakit namazı kılmakla yükümlüdür. Namazını kılan dünyada görevini yerine getirir, ahirette sevaba nail olur.

Namaz; kitap, sünnet ve icma ile sabit muhkem bir farzdır. Namazı inkâr eden kâfir olur. İnandığı halde namazını kılmayan kimse kâfir olmaz, ancak görevini yapmamış ve günah işlemiş olur. Çocuklar yedi yaşından itibaren namaza alıştırılır. Baba ve annenin, yedi yaşına giren çocuklarına namaz kılmayı emretmeleri ve onları namaza alıştırmaları gerekir.

Bu konuda Peygamberimiz şöyle buyuruyor:

"Çocuklarınıza yedi yaşına girdiklerinde namaz kılmalarını emredin." (Ebu Davud Salât,26)

Namaz Vakitleri

Günde beş farz namaz vardır. Bunlar; sabah. öğle. ikindi, akşam ve yatsı namazlarıdır. Bunların her birinin belirli vakitleri vardır. Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruluyor:

اتوقوم اباتك نينمؤملا ىلع تناك ةالصلا نا

"Şüphesiz namaz, mü'minler üzerine belirli vakitlerde farz kılınmıştır." ( Nisâ:103))

Her namazın kendi vaktinde kılınması şarttır. Vakti girmeden önce bir namazı kılmak caiz olmadığı gibi, meşru bir özür olmaksızın namazı vaktinden sonraya bırakmak da büyük günahtır.

Sabah Namazının Vakti: Sabaha karşı tan yerinin ağarmaya başlamasından itibaren güneşin doğuşuna kadar olan zamandır. Doğu tarafında ufkun üzerinde yayılan aydınlığa gerçek aydınlık anlamına gelen "fecr-i sadık" denir. Sabah namazının vakti, işte bu aydınlığın ufuk üzerinde yayılması ile girmiş olur. Oruç için imsak vakti de bu zamandır. Bu aydınlıktan önce ufuk üzerinde dikey olarak görülüp daha sonra kaybolan aydınlığa yalancı aydınlık anlamında "fecr-i kazıp" denilmektedir. Beliren bu aydınlık yerine, tekrar karanlık gelip sabahın girdiğini göstermediği için buna itibar edilmez.

Öğle Namazı'nın Vakti: Güneşin tam tepemize gelip, gölge doğu tarafına doğru uzamaya başladığı vakitten itibaren -güneş tepe noktasında iken mevcut olan gölge hariç ki. buna "fey'i zeval" denir. (Herşeyin gölgesinin bir veya iki katı oluncaya kadar devam eden zamandır.) Öğle namazının vakti: Ebu Hanife'ye göre gölgenin fey'i zeval hariç- iki katı kadar; İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed'e göre ise bir katı kadar olduğu zaman sona erer. Bunun yerine, yurdumuzda ve hemen bütün İslâm ülkelerinde, takvimlerde ve ezanlarda imameynin görüşü esas alınmaktadır. Bu durumda: Öğle namazını, gölgenin bir katı kadar olduğu zaman gelmeden önce, İkindi namazını da gölgenin iki katı olduktan sonra kılmak uygundur. Bununla beraber, herşeyin gölgesi ( fey'i zeval hariç) iki katı oluncaya kadar öğle namazı kılınabileceği gibi, İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed'in görüşlerine göre gölge her şeyin bir katı olduktan sonra ikindi namazı kılınabilir.

İkindi Namazı'nın Vakti: Öğle namazının vaktinin çıktığı zamandan, güneşin batışına kadar olan zamandır. Yani herşeyin gölgesi bir veya iki katı olunca öğle namazının vakti çıkar, ikindi namazının vakti girer ve güneş batıncaya kadar devam eder.

Akşam Namazı'nın Vakti: Güneş battıktan sonra başlayıp, güneşin battığı taraftaki kızıllık veya ondan sonra gelen beyazlık kayboluncaya kadar devam eden zamandır. Akşam namazı vaktinin, kızıllığın kaybolmasına kadar devam etmesi, İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed'in ve diğer üç mezhep imamının görüşüdür. Kızıllıktan sonra gelen beyazlığın kaybolmasına kadar devam etmesi İmam-ı Azam'ın görüşüdür.

Her iki görüşe göre de namaz kılınabilir.

Yatsı Namazı'nın Vakti: Akşam namazının vakti çıktıktan sonra başlayıp sabah namazının vakti olan tan yerinin ağarmaya başlamasına kadar devam eden zamandır.

Vitir Namazı'nın Vakti: Vitir namazının vakti de yatsının vaktidir. Ancak vitir, yatsı namazı kılındıktan sonra kılınır.

Cuma Namazı'nın Vakti: Cuma'nın vakti öğle namazının vaktidir.

Beş vakit namazın herbiri için belirli olan vakitlerin bir süresi vardır. Namaz, bu sürenin başlangıcından itibaren bitimine kadar istenilen zamanda kılınabilir. Bununla beraber her namazı vakti girince geciktirmeden kılmak daha faziletlidir.

Ancak Hanefî mezhebinde sabah namazını gün biraz ağardıktan sonra kılmak, öğle namazını yazın biraz geciktirerek kılmak, ikindi namazını, kış ve yaz güneşin ışığı değişmeyecek kadar geciktirmek müstehaptır. İkindi namazını güneşin ziyası gözleri kamaştırmayacak duruma gelinceye kadar geciktirmek ise tahrimen mekruhtur.

Akşam namazını, kış ve yaz geciktirmeden kılmak müstehaptır. Yatsı namazını gecenin üçte biri geçinceye kadar ertelemek de müstehaptır.

Namaz, camide cemaatle kılmıyorsa, vakit girince cemaatle kılınır, geciktirilmez. Müzdelife'de bulunan hacıların, kurban bayramının birinci günü sabah namazını: -vacip olan

müzdelife vakfesi sebebiyle- gün ağarmadan erkenden İmaları daha faziletlidir. Sadece hacılara mahsus olmak üzere iki yerde namazlar birleştirilerek

kılınır. Biri, Arafatta arefe günü öğle vaktinde, önce öğle namazı, peşinden de ikindi namazı bir ezan ve iki ikametle birlikte kılınır. İki farzın arası başka namazla ayrılmayacağından, öğlenin farzından sonra, öğlenin son sünneti ile ikindinin sünneti kılınmaz. Burada ikindi vakti girmeden, ikindi namazı öğle vaktinde Öğle namazı ile birlikte kılınmaktadır. Buna "Cem-i takdim" denilir.

İkincisi de arefe günü akşam namazı akşam vaktinde kılınmayıp Müzdelife'de yatsı vaktinde, bir ezan ve bir ikametle kılınır, yani sadece akşamın farzı için ikamet getirilir, yatsının farzında getirilmez. İki farzın arası ayrılmayacağı için akşamın sünneti ile yatsının ilk sünneti de kılınmaz. Burada akşam ile yatsı namazlarının birlikte kılınmasına da "Cem-i te'hir" denilir.

Bazı namaz vakitlerinin oluşmadığı yerler ile gece ve gündüzün çok uzun sürdüğü, meselâ; altı ay gündüz, altı ay gece olan kutup bölgelerinde ise namazlar normal bölgelere göre hesap edilerek kılınır. (İbnü'l -Humam. Fethu'l-Kadir. C. 1. S. 197. Mecmau'l-Enhur. C.l. S. 69 ,Reddu'l-Muhtar. C.1. S.242)

"Vakti oluşmayan namazları (namazın sebebi bulunmadığı gerekçesi ile) kılmak gerekmez", görüşünü savunanlar olmuşsa da, beş vakit namaz umumi olarak farz kılınmış, bölgeler arasında bir ayırım yapılmamıştır. Bu sebeple, normal olmayan yerlerde namaz vaktini gösteren işaret olmasa bile vakit mevcuttur ve dünyanın hangi bölgesinde bulunursa bulunsun müslümanların beş vakt namazı kılmaları gerekir.

Namaz vaktini gösteren işaretin mevcut olmaması, namaz emrini ortadan kaldırmaz. Böyle bir durumda normal bölgelere göre hesap edilerek namaz vakitleri düzenlenir.

Normal olmayan bölgelerde namazların nasıl kılınacağı konusuna Peygamberimizin bir hadis-i şerifi ışık tutmakta ve nasıl hareket edileceği hususunda yol göstermektedir. Şöyle ki:

_____________________________________

Hanefi mezhebine göre bu iki yerin dışında hiç bir surette, namazları birleştirerek kılmak caiz değildir. Şafiî. Hanbelî ve Maliki mezheplerinde bu iki yerden başka yolculuk halinde de yolcu, bir kolaylık olmak

üzere öğle ile ikindiyi ve akşam ile yatsıyı '"Cem'i takdim" veya "Cem'i tehir" olarak kılabilir.

Ayrıca Hanbelî ve Maliki mezheplerinde, hasta olan kimse, namazları kendi vakitlerinde kılmakta zorluk çekiyorsa yine öğle ile ikindiyi ve akşam ile yatsıyı aynı şekilde birleştirerek kılabilir.

Esas olan her namazı vaktinde kılmaktır. Bununla beraber hanefi mezhebine mensup olan kimseler de, yolculuk ve hastalık gibi durumlarda namazın birleştirilerek kılınabileceğini söyleyen tslâm bilginlerinin görüşüne uyarak namazları birleştirerek kılabilirler. Sabah namazı ise ancak kendi vaktinde kılınır, başka bir namaz ile birleştirerek kılınmaz.

Peygamberimiz, bir gün ashabına Deccal'dan söz ederken:

-"Deccal yeryüzünde kırk gün kalacaktır. Bunun ilk günü bir yıl, ikinci günü bir ay, üçüncü günü de bir hafta uzunluğunda olacak. Diğerleri ise, sizin normal günleriniz gibi olacaktır." buyurdu.

Orada bulunanlar:

-Ey Allah'ın Resulü, bir yıl kadar uzun günde, normal günün beş vakit namazını kılmamız, bize kâfi gelir mi? diye sorunca. Peygamberimiz:

- ''Hayır kâfi gelmez, (normal günlerdeki ölçüye göre) takdir ediniz." buyurdu.(Müslim. Fiten. 20 ) Oruç ve zekât da. vine normal bölgelere göre hesap edilerek verine getirilir.

(Reddu'l- Muhtar. C.l. S. 244 )

Namaz Kılmanın Mekruh Olduğu Vakitler

Namaz kılmanın mekruh olduğu vakitler vardır. Bunlara "mekruh vakitler' denir. Bazı vakitlerde hiç bir namaz kılınmaz. Bazı vakitlerde de kaza namazı kılınır, fakat nafile namaz kılınmaz.

Hiçbir Namaz Kılınmayan Vakitler

Bu vakitler üçtür:

1.Güneş doğarken, güneşin doğmaya başlamasından itibaren yaklaşık 40 dakika geçinceye kadar olan süre içinde.

2.Güneş zevalde iken. yani güneş tam tepe noktasına gelipte henüz batı tarafına geçmeden. 3.Güneş batarken, güneşin batma zamanından yaklaşık 40 dakika

öncesinden güneş batana kadar.

Bu üç vakitte farz. vacip, nafile hiçbir namaz kılınamayacağı gibi geçmiş namazların kazası da kılınamaz. Sadece o günün ikindi namazının farzı kılınmamış ise güneş batarken de kılınabilir.

Nafile Namaz Kılınması Mekruh Olan Vakitler

1.Sabah namazının vakti girdikten sonra.

Bu vakitte sadece sabah namazının sünneti kılınır, başka nafile namaz kılmak mekruhtur. 2.Sabah namazı kılındıktan sonra.

Vakit olsa bile güneş doğup, kerahet vakti çıkıncaya kadar nafile namaz kılmak yine mekruhtur. 3.İkindinin farzı kılındıktan sonra.

4.Akşam namazının farzından önce. "(Şafiîlere göre. akşamın farzından önce iki rek'at nafile namaz kılmak müstehaptır.)

5.Bayram namazlarından önce, (evde ve camide) 6.Bayram namazlarından sonra, (camide)

7.Vaktin daralması sebebiyle farz için pek az bir zaman kalınca,

8.Farza başlamak üzere ikamet getirilirken (sabah namazının sünneti hariç),

9.Cuma günü hatibin hutbe okumak üzere minbere çıkışından itibaren cumanın farzı kılınıncaya kadar.

Bu esnada herhangi bir nafile namaz kılmak mekruh olduğu gibi cumanın ilk sünnetini kılmak da mekruhtur. Ancak hatip minbere çıkmadan önce cumanın sünnetine başlanmış ise namaz uzatılmadan tamamlanır.

10.Tuvalet için sıkıştığı vakitte.

11.Arzu ettiği bir yemek hazır olduğu zaman.

12.Hac zamanı Arafatta öğle ile ikindi namazları birlikte kılınırken iki farz arasındaki sünnetler. Müzdelife'de akşam ile yatsı namazları birlikte kılınırken yine iki farz arasındaki sünnetler kılınmaz.

Ezan ve İkamet

Ezan, sözlükte herhangi bir şeyi bildirmek anlamındadır.

Dini terim olarak: namaz vakitlerini belirli sözlerle, özel bir şekilde bildirmektir.

Ezan:

Allâhü ekber-Allâhü ekber

Eşhedü enlâ ilahe illellah

Eşhedü enne Muhammeden Resûlüllah

Hayye ale's-salâh, Hayye ale's-salâh

Hayye ale'l-felâh, Hayye ale'l-felâh

Allâhü ekber, Allâhü ekber

Lâ ilahe illellah

Sabah ezanında "Hayye ale'l-felâh" tan sonra iki defa "namaz uykudan hayırlıdır" manasında olan مونلا نم ريخ ةلصلا "Essalâtü hayrun minennevm" denilir.

İkamet de ezan gibidir. Ancak ikamette "Hayye ale'l-felâh" tan sonra iki defa ةلصلا تماق قد "Kadkametissalah" denilir.

ikamet:

Allâhü ekber-Allâhü ekber Allâlıü ekber-Allâhü ekber

Eşhedü enlâ ilahe illellah

Eşhedü enne Muhammeden Resûlüllah

Hayye ale's-salâh, Hayye ale's-salâh

Hayye ale'l-felâh. Hayye ale'l-felâh

Kad Kâmeti's-salâh, Kad Kâmeti's-salâh

Allâhü ekber. Allâhü ekber Lâ ilahe illellah

Ezan; namaza davet, kurtuluşa çağrıdır. Dinin temeli olan Allah'ın birliğini ve Hz. Muhammed (A.S.)'ın peygamberliğini duyurmaktır. Ezan; müslümanlığın şiarı, bir ülkede İslâm varlığının sembolüdür.

İslâm esaslarını duyuran, insanları kurtuluşa çağıran bu ses. gönülleri huzurla doldurur, ruhlara güven verir, imanın tazelenip güçlenmesini sağlar.

Ezan. okuyana. "Müezzin" denir. Böyle şerefli bir görev yapan müezzinin sesinin yetiştiği yere kadar ezanı duyan; insan, cin ve herşeyin müezzin için, kıyamet gününde şahitlik edeceğini ve her şeyin onun bağışlanmasını isteyeceğini Peygamber Efendimiz haber vermiştir. Hz. Ömer de.

"Halifelik görevi üzerimde olmasaydı müezzinlik yapardım" demiştir.

Ezan sünnet-i müekkede olup hicretin birinci yılında meşru kılınmıştır. Beş vakit namaz ile cuma namazı için ezan okumak ve ikamet getirmek erkekler için sünnettir. Kadınlar için ezan ve ikamet gerekmez.

Ezan için namaz vaktinin girmesi şarttır. Vakit girmeden okunan ezanın vakit girdikten sonra iade edilmesi gerekir. Kaza namazları için de ezan okunur ve ikamet getirilir. Birkaç kaza namazı bir arada kılındığı takdirde; önce kılınan namaz için hem ezan okunur, hem de ikamet getirilir, sonraki namazlar için sadece ikamet yeterli olur.

Cumadan başka vakit namazları için iki defa ezan okunmayacağı gibi hiç bir farz namazı için de birden fazla ikamet meşru değildir.

Ezan okuyan kimsenin müslüman, erkek ve akıllı olması şarttır. Bu sebeple müslüman olmayan bir kimsenin ezanı sahih değildir. Kadının, mümeyyiz olmayan çocuğun, deli ve sarhoşun ezan okuması mekruhtur. Bunların okudukları ezan iade edilir. Mümeyyiz olan çocuğun ise ezan okuması caizdir.

Oturarak ezan okumak ve ikamet getirmek mekruhtur.

Ezan; yüksek sesle, kelimeler ağır ağır ve aralıklı olarak: ikamet ise, ses yükseltilmeden kelimeler ard arda ve aralıksız olarak okunur.

Ezan ve ikamet ayakta ve kıbleye karşı okunur. Ezanın yüksek bir yerde okunması sünnettir. Ezan okuyan kimsenin sesini yükseltmek maksadıyla şehadet parmaklarının uçlarını kulaklarına sokması müstehaptır. ellerini kulaklarının üzerine koyması da caizdir. Ezanda "Hayye ale's-salâh" derken vücut kıbleden dönmeden yüz sağa. ve "Hayye ale'Ifelâh" derken de yüz sola çevirilir. minarede ezan okunuyorsa şerefesinde dolaşılır. Ezanı abdestsiz okumak caiz ise de abdestli olarak okumak daha iyidir.

Müezzin, dini emirleri yerine getiren, haramlardan sakınan salih. iyi ahlâklı, namaz vakitlerini ve usulüne göre ezan okumasını bilen kimse olmalıdır.

Ezan esnasında müezzinin konuşması, hatta verilen selâmı alması mekruhtur.Ezanı işiten kimse durup dinler ve ezana icabet eder,yani müezzinin okuduğu cümleleri aynen tekrar eder.Ancak "Hayye ales salah "ve" Hayye alel felâh"okunurken " Lâ havle ve lâ guvvete illâ billah"denilir. Sabah ezanında "Essalatü hayrun minennevm"okunurken de "Sadakte ve berirte"denilir.Buna,ezana icabet denir.

Birkaç camiden okunan ezanlardan sadece ilkine icabet edilir.Cünüb olan kimse de ezana icabet eder.Ayhali ve lohusa olan kadınlar icabet etmez.

Ezan bitince peygamberimize salât ve selâm getirildikten sonra şu dua okunur:

Allahümme Rabbe hâzihid da'vetit tâmmeti ves salâtil gâimeti âti muhammedenil vesilete vel fadîlete veb ashü magâmam mahmûde nillezi ve atteh.

Anlamı:Ey eksiksiz davetin(Ezanın)ve kılınmak üzere olan namazın rabbi olan Allah.Muhammed Aleyhisselâm'a vesile ve fazileti (Cennette yüksek dereceyi)ihsan eyle ve kendisine vadettiğin Makam-ı Mahmud'a (En büyük şefaat makamına)onu ulaştır.

Peygamber efendimiz :"Ezan sonunda kim bu duayı okursa kıyamet gününde şefaatim ona helâl olur."(Buhari,Ezan,8) buyurmuştur.

İkamet,namaz kılınan yerde okunur ve hemen namaza durulur.İkamet getirilen camiye giren kimse ayakta beklemez,oturur ve "Hayye alel felâh" söylenirken namaza kalkar.

Namaz çeşitleri

Namazlar ; Farz,Vacip ve Nafile olmak üzere başlıca üç çeşittir:

1.Farz Namazlar

Farz namazlar ikiye ayrılır:

a)Farz-ı ayn olan namazlar:Beş vaktin farzı ile cuma namazı farz-ı ayn olan namazlardır. b)Farz-ı kifâye olan namazlar:Cenaze namazından ibarettir.

2.Vacip Olan Namazlar

Vitir namazı ile Ramazan ve Kurban bayramı namazları vacip olan namazlardır.

3.Nafile Namazlar

Bunlar, farz ve vaciplerden başka olan namazlardır. Nafile namazlar da; Sünnet ve Müstehap namazlar olmak üzere iki kısımdır.

Sünnet Namazlar

a)Sabah namazının farzından önce iki rek'at.

b)Öğle namazının farzından önce dört. farzdan sonra iki rek'at. c)İkindi namazının farzından önce dört rek'at.

d)Akşam namazının farzından sonra iki rek'at.

e)Yatsı namazının farzından önce dört. farzdan sonra iki rek'at.

Sünnet namazlar da "Sünnet-i Müekkede" ve "Sünnet-i Gayri Müekkede" olmak üzere ikiye ayrılır:

Bunlardan sabah, öğle ve akşam namazlarının sünnetleri ile yatsı namazının son sünneti. "Sünnet-i Müekkede;" ikindinin sünneti ile yatsının farzından önceki sünneti "Sünnet-i Gayri Müekkede" dir.

Müstehap Olan Namazlar

Bunlar beş vakit namaza bağlı olmayıp diğer zamanlarda sevap kazanmak maksadıyla fazladan kılınan namazlardır. Bunlara "Mendııp Namazlar" da denir. Teheccüd namazı, istihare namazı ve kuşluk namazı gibi.

Namazlar bir başka yönden de ikiye ayrılır:

1.Rükû ve secdeleri olmayan namaz: Bu. cenaze namazıdır.

2.Rükû ve secdeleri olan namazlar: Bunlar; farz vacip ve nafile olan diğer namazlardır.

Namazın Farzları

Namazın farzları on ikidir. Bunların altısı namazın dışında olup önceden yapılması gereken farzlardır. Bunlara "Namazın Şartları" denir. Altısı da namazın içindedir. Bunlara da "Namazın rükünleri" denir. Namazın sahih olması için bu farzların yerine getirilmesi gerekir.

Namazın Şartları

1.Hadesten taharet: Cünüplük ve abdestsizliğe "Hades" denir. Namaz kılmak için hükmî pislik denen "hades" ten temizlik şarttır. (Gerekli hallerde) Gusül yapmak ve abdest almak "hades" ten temizlenmek demektir.

2.Necasetten taharet: Namaz kılacak kişinin, bedeninde, üzerindeki elbisede ve namaz kılacağı yerde (namaza engel olacak kadar) pislik varsa bunları temizlemektir.

3.Setr-i avret: Namaz kılacak kişinin vücudunda örtünmesi gereken yerleri örtmesi demektir. Erkeklerde; örtünmesi farz olan yerler, göbek altından dizkapağına kadar olan kısmıdır.

(Dizkapağı dahil)

Kadınlarda; yüz, eller ve ayaklardan başka vücudun her tarafının örtünmesi farzdır.

Örtünmesi gereken organlardan birinin dörtte biri. bir rükün eda edecek kadar (üç tesbih miktarı) bir zaman açılsa namaz sahih olmaz. Organları belli eden dar elbise ile altta vücud görünmediği takdirde namaz kılmak kerahatle caizdir. Vücudun rengini gösteren ince elbise ile namaz kılınmaz.

4.Istikbal-i Kıble: Namazı kıbleye karşı dönerek kılmaktır. Kıble. Mekke'de "Kabe" denilen kutsal binadır. Kabe, Allah'ın emri ile Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapılmıştır.

Namazı, kıbleye dönerek kılmak şarttır. Mekke'de bulunan ve Kabe'yi gören kimse doğrudan doğruya kâbenin kendisine yönelir. Kâbeyi görmeyen kimse ise. Kabe'nin bulunduğu tarafa yönelerek namazını kılar. Kıbleye yönelen kişinin "döndüm kâbe'ye" diyerek niyet etmesi gerekmez. Kıble esasen kâbenin bulunduğu yerdir.

Hasta olan bir kimse, kıbleye dönmeye gücü yetmez ve kendisini kıbleye döndürecek kimse de bulunmaz veya hasta olmadığı halde bir düşmandan dolayı kıbleye dönmekten korkarsa gücü yettiği tarafa doğru kılar.

Kıblenin hangi tarafta olduğunu bilmeyen kimse, yanında bilen varsa kıbleyi sorup öğrenmesi gerekir. Yanında soracak kimse yoksa araştırarak namazını kılar. Kapıları çalıp kıbleyi sorması gerekmez. Namaz kıldıktan sonra kıblenin yanlış olduğunu öğrenirse namazı iade etmez.

Eğer namaz içinde kıblede hata ettiğini anlarsa, o anda kıbleye dönerek namazı tamamlar, namazı yeniden kılması gerekmez.

Kıbleyi bilmeyen kimse, yanında kıbleyi bilen birisi olduğu halde ona sormadan kendi araştırmasına göre namazını kılsa doğru ise namazı caizdir, kıbleye isabet etmemiş ise kıldığı namaz caiz değildir.

Kıble yönünde şüphe eden kimse, hiçbir araştırma yapmadan namaza başlasa da namaz içinde kıbleye isabet ettiğini anlarsa, namazını yeniden kılar. Kesin olmayan bir bilgiye dayanarak kesin hükme varılamaz. Namazı bitirdikten sonra isabet ettiğini anlarsa, namazı iade etmez.

5.Vakit: Namazları kendi vakitleri içinde kılmak şarttır. Vakti girmeden bir namazı kılmak caiz değildir.

6.Niyet: Hangi namazı kılacağını bilmek ve bu ibadeti Allah için yapmayı kalben dilemektir. Niyetin dil ile söylenmesi müstehaptır. Ayrıca hangi namazı kıldığını da niyet ederken belirtmesi lâzımdır. "Niyet enim Allah rızası için bugünkü öğle namazının farzını kılmaya" gibi. Cemaatle namaz kılan kimsenin imama uymayı da niyet etmesi gerekir. Niyette namazın kaç rek'at olduğunu söylemeye gerek yoktur. Cemaat erkeklerden ibaret ise. imamlık yapan kişinin, kendisine uyan kişilere imam olduğunu niyetinde belirtmesi gerekmez ise de, kendisine uyan kadınların namazlarının sahih olabilmesi için, imamın namaza niyet ederken kendisine uyanlara imam olduğuna da niyet etmesi lâzımdır.

Namazın Rükünleri

1.İftitah Tekbiri: Namaza, Allâhu Ekber diyerek başlamaktır. Bu tekbire,"Talırime" denir. İftitah tekbiri, Hanefilere göre rükün değil, namazın şartlarındandır. Ancak namazın rükünlerinden olan "Kıyam"a bitişik olduğu için rükünler arasında sayılmıştır.

İftitah tekbirinin sahih olabilmesi için bazı şartlara riayet edilmesi gerekir.

Bu şartlar:

a)Tekbir ile niyet arasına yemek, içmek ve söz söylemek gibi namaza aykırı bir şey girmemek,

b)Tekbiri ayakta almak. (Ancak ayakta duramıyacak durumda olan kimse oturduğu yerde tekbir alır.)

c)Önce namaza niyet etmek, sonra tekbir almak. d)Tekbiri kendi duyabileceği bir sesle söylemek,

e)"Allâlıü Ekber" derken "Allah" kelimesinin başındaki "A"yı, "Ekber" limesinin "b*'sini uzatmamak.

f)Cemaatle kılarken, imam tekbir aldıktan sonra tekbir almak. (İmamdan :e tekbir alınırsa namaz caiz olmaz.)

2.Kıyam: Namazda ayakta durmak demektir. Farz ve vacip olan azlarda kıyam, yâni ayakta durmak farzdır. Ayakta durmaya gücü eyene kıyam farz olmaz. Nafile namazlarda kıyam farz değildir.

Bir hasta, ayakta durmaya gücü yettiği halde rükû ve secdeye gücü yetmezse

ayakta kılması gerekmez, namazı oturarak imâ ile kılar. Ayakta namaz kılan kimse, namaz esnasında rahatsızlanırsa namazım oturarak tamamlar. Namazı oturarak kılmakta olan bir kimse, namaz esnasında iyileşip ayakta durmaya gücü yetecek hale gelirse namazını ayakta tamamlar.

3.Kıraet: Namazda Kur'an okumaktır. Namazda kısa bir âyet de olsa Kur'an okumak farzdır. Üç ve dört rek'atlı farz namazlann ikişer rek'atında, iki rek'atlı farz namazlar ile vitir ve nafile namazların her rek'atında Kur'an okumak farzdır ve kıyamda iken okunur.

4.Rükû': Namazda, eller dizlere erişecek kadar eğilmek demektir. Kıraatten sonra eller, dizlere varacak kadar baş ve sırt düz bir vaziyette eğilir.

5.Sücûd: Secdeye varmak demektir. Rükûdan sonra, ayaklar, dizler ve ellerle beraber alnını yere koymaya secde denir. Her rek'atta iki kere secde etmek farzdır.

Secdede alın yere konulup burun konulmaz ise secde caiz olur. Ancak özürsüz olarak burnun yere konmaması mekruhtur. Burun yere konulduğu halde bir özürden dolayı alın yere konmasa secde caizdir. Özürsüz olarak alın yere konmazsa böyle bir secde caiz değildir.

Secde edilen yer ayakların bulunduğu yerden yarım zira (on iki parmak)'dan yüksek olursa bu yükseklikte olan yere scede etmek caiz olmaz. İki ayağın parmakları yere konmadıkça secde caiz değildir. Secde edilecek yerin sert olması gerekir.

Bu sebeple, atılmış yün. pamuk ve kar gibi şeylerin üzerine secde edildiği takdirde alın, yerin katılığını hissedip yerleşirse secde caiz olur. Yüz. bunların içinde kaybolup yerin katılığını hissetmez ve yerleşip karar bulmazsa böyle bir şey üzerine secde caiz olmaz. Çuval içinde olmayan buğday ve arpa gibi şeyler üzerine de secde edilmez. Eğer bunlar çuval içinde olursa bunların üzerine secde edilir.

6.Ka'de-i ahîre: Namazın sonunda ettehiyyatüyü okuyacak kadar (teşehhüd miktarı) oturmak demektir. Bu oturuş da namazın farzlanndandır.

Namazın Vacipleri

Vacipler, farzları; sünnetler, vacipleri; edepler de sünnetleri ikmâl içindir. Böylece namaz zayi olmaktan korunmuş olur.

Vacibin hükmü: Vacibi yerine getiren sevap kazanır, kasten terkeden azabı hak etmiş olur. Unutarak veya yanılarak terk edenin namazı eksik olduğu için sehv secdesi yapması gerekir. Vacibi kasten terk edenin namazı yeniden kılması gerekir. Yeniden kılmadığı takdirde namaz eksik olarak kılınmış olur.

Namazın Başlıca Vacipleri Şunlardır:

1.Namaza "Allâhü Ekber" sözü ile başlamak. 2.Namazda fatiha sûresini okumak.

3.Fatiha sûresini farz namazların ilk iki rek'atında. vitir ve nafile namazların her rek'atında okumak.

4.Farz namazların ilk iki rek'atında. vitir ve nafile namazların her rek'atında sûre veya âyet okumak (Zamm-ı Sûre).

5.Fatihayı sûreden önce okumak.

6.Secdede alın ile beraber burunu da yere koymak.

7.İki secdeyi birbiri ardınca yapmak.

8.Üç ve dört rek'atlı namazların ikinci rek'atında ettehiyyatü okuyacak kadar oturmak. Buna "Kade-i ûlâ=birinci oturuş" denir.

9 .Birinci ve son oturuşlarda " Ettehiyyatü" yü okumak.

10.Birinci oturuşta "Ettehiyyatü "yü okuduktan sonra gecikmeden üçüncü rek'ate kalkmak. 11.Vitir namazında kunut tekbirini almak ve kunut duasını okumak.

12.Bayram namazlarına mahsus olan fazla tekbirleri almak. 13.Cemaatle kılındığı zaman, sabah, akşam, yatsı, cuma ve bayram

namazlarının birinci ve ikinci rek'atlarında, teravih namazı ile Ramazanda teravihten sonra kılınan vitir namazının her rek'atında imamın fatiha ve sûreyi açıktan okuması.

14.Öğle ve ikindi namazlarında bunları içinden okumak.

15.îmama uyan kişinin bu namazlarda fatiha ve sûre okumayarak susması.

16.Ta'dili erkân: Yâni ayakta iken dosdoğru, rükûda dümdüz olmak, Ikadınlar biraz meyilli dururlar) rukûdan kalkınca iyice doğrulmak ve iki secde ırasında tam oturmak.

17.Namazın sonunda selâm vermek. 18.Namazda yanılırsa sehiv secdesi yapmak. 19.Namazda secde âyeti okursa secde etmek.

Namazın Sünnetleri

Sünnetin hükmü: Namazda sünneti terketmek, namazı bozmaz, sehiv esi yapmayı da gerektirmez, ancak mekruh olur.

Namazın Başlıca Sünnetleri Şunlardır:

1.Beş vakit namaz ile cuma namazı için ezan ve ikamet erkekler için sünnettir, (kadınlara mekruhtur.)

2.Namazın iftitah tekbirinde, vitir namazının kunut tekbirinde ve bayram namazlarının zevaid tekbirlerinde elleri kulakların hizasına kaldırmak. (Kadınlar, parmak uçları omuz hisasına gelecek şekilde ellerini kaldırırlar.)

3.Eller kaldırıldığı sırada parmakları ne bitişik ne de fazla açık tutmamak, yani kendi halinde normal açıklıkta bulundurmak, ellerin ve parmakların içi kıbleye karşı gelmek.

4.İmama uyan kimsenin iftitah tekbiri, -imamı geçmemek üzere- imamın iftitah tekbirine yakın olmak.

5.Kıyamda elleri bağlamak. (Erkekler; sağ elin avucu sol elin üzerinde ve sağ elin baş ve küçük parmaklan sol elin bileğini kavramış olarak ellerini göbek altında bağlarlar.)

(Kadınlar: Sağ el, sol elin üzerinde olacak şekilde ellerini göğüs üstüne koyarlar. Erkekler gibi sağ elin parmakları ile sol elin bileğini kavramazlar.)

6.Kıyamda iki ayağın arasını dört parmak kadar açık bulundurmak. 7.Sübhaneke okumak.

8."Eûzübillâhi mineşşeytanirracîm" demek.

9.Her rek'atta fatihadan önce "Bismillahirrahmanirahim" demek. 10.Fatihanın sonunda imamın ve ona uyanların "Amin" demesi. 11."Sübhaneke. Eûzü-Besmele ve Amin"i içinden okumak.

12.Sabah ve öğle namazlarında fatihadan sonra uzunca, ikindi ve yatsı namazlarında kısa, akşam namazında daha kısa sûre okumak. Bu. misafir olmayanlar içindir. Yolcu olan veya vakti dar olan kimse dilediği âyet ve sûreyi okur.

13.Rukûa varırken "Allâlüi Ekber" demek.

14.Rukûda dizlerini ellerin parmakları açık olarak tutmak. (Kadınlar parmaklarını açmaz ve dizlerini tutmazlar, sadece ellerini dizleri üzerine koyarlar.)

15.Rukûda dizlerini ve dirseklerini dik tutup bükmemek. (Kadınlar rukûda dizlerini bükük bulundururlar.)

16.Rukûda arkasını dümdüz yapmak. (Kadınlar arkalarını biraz meyilli bulundururlar.) 17.Başını, sırtı ile bir seviyede bulundurup yukarıya kaldırmamak ve aşağıya eğmemek. 18.Rukûda üç kere "SübhâneRabbiye'l-azîm" demek.

19.Rukûdan kalkarken "Semiallâhu itmen hamiden" demek. 20.Rukûdan doğrulunca "Rabbena îeke'l-hamd" demek.

21.Secdeye varırken yere: önce dizlerini, sonra ellerini, daha sonra alın ve burnunu koymak. 22.Secdeden kalkarken önce başını sonra ellerini daha sonra dizleri üzerine ellerini koyarak

dizlerini yerden kaldırmak.

23.Secdelere varırken "Allâhii Ekber" demek. 24.Secdelerden kalkarken "Allâhii Ekber" demek.

25.Secdelerde yüzünü iki elleri arasına almak, eller yüzden geri ve uzakta olmayıp yüze yakın ve yüzün hizasında bulunmak, ellerin parmaklan birbirine bitişik olduğu halde kıbleye karşı el ayası ile yere yapışık olmak.

26.Secdelerde üçer kere "Sübhâne Rabbiye'l-âlâ" demek.

27.Erkeklerin, secdede karnım uyluklarından, dirseklerini yanlarından ve kollarını yerden uzak tutması. (Kadınlar, secdede kollarını yanlarına, karnını uyluklarna yapıştırıp yere doğru alçalırlar.)

28.İki secde arasında oturmak.

29.İki secde arasında, birinci oturuşta (Ka*de-i ûlâ) ve son oturuşta (Ka'de-i ahire) elleri uylukları üzerine koymak.

30.Otururken sol ayağını yere yayıp üstüne oturmak ve sağ ayağını dikerek parmaklarını kıbleye karşı getirmek. (Kadınlar, ayaklarını sağ tarafa yatık olarak çıkarıp sol kalçaları üzerine otururlar.)

31.Ettehiyyatü'nün kelime-i şehadetinde sağ elinin şehadet parmağı ile işaret etmek.

İşaret: Kelime-i şehadette "Lâ ilahe" derken sağ elin şehadet parmağını kaldırmak, "illellâh" derken de indirmek suretiyle olur.

32.Ettehiyyatü'yü içinden okumak.

33.Üç ve dört rek"atli farzların üçüncü ve dördüncü rek'atlarında fatiha okumak. (İlk iki rek"atlarda fatiha okumak ise vaciptir.)

34.Son oturuşta '¦Ettehiyyatü*"den sonra "Allahümme sallı, Allahümme barik" ve bunlardan sonra da dua okumak.

35.Selâm verirken başını evvela sağa. sonra sola çevirmek. 36.Selâmda "Esselâmü aleyküm ve Rahmeiullah" demek.

37.İmam her iki tarafa selâm verirken kendisine uyan cemaatı ve hafeze meleklerini selamlamayı niyet etmek.

38.Cemaatle namaz kılınması halinde namaz sonunda selam verilirken bu selamı cemaat ve imama vermeye niyet etmek.

39.Tek başına kılan selâmında melekleri niyet etmek. 40.İmam sol tarafa selâm verirken sesini biraz alçaltmak. 41.İmama uyan kişinin selâmı, imamın selâmına yakın olmak.

42.İmama sonradan uyan kimse, yetişemediği rekatları kılmak için imamın ikinci selâmını beklemek.

Namazın Edepleri

Namazın Edepleri Şunlardır:

1.Erkekler iftitah tekbiri alırken ellerini yenlerinden çıkarmak.

2.Namaz kılan ayakta iken secde edeceği yere, rukûda ayaklarının üzerine, secddede burnun iki kanadına, otururken kucağa ve selâm verirken omuz başlarına bakmak.

3.Gücü yettiği kadar öksürüğü gidermek. Eğer özürsüz olarak öksürür ve bundan harfler meydana gelirse namazı bozar. Geğirmek de öksürük gibidir.

4.Esnemek halinde ağzını dudakları ile tutmak, bu mümkün olmadığı takdirde sağ eli ile ağzını kapamak.

5.İkamet getirilirken "Hayye ale'l-felâh" denildiği zaman cemaat ve imamın namaz için ayağa kalkması.

6."Kad kametissalâh" denilirken imamın namaza başlaması (İkamet bittikten sonra imamın namaza başlamasında da bir sakınca yoktur.)

sağa çevirerek "Esselâmü aleyküm ve rahmetullâh" denir. Sonra başı sola çevirerek "Esselâmü aleyküm ve rahmetullâh " denir.