Hz. Ömer Dönemi (634-644)

 

 

1. Irak, İran ve Horasan’ daki Fetihler :

·         Köprü Savaşı  ( 634 )  ( Sasaniler- Müslüman Araplar ) : Müslümanların , Kufe yakınlarında Fırat nehri üzerinde bir köprü kurarak , Sasanilere saldırması ile başlayan savaşı Müslümanlar kaybettiler. * İlk fetihler sırasındaki en ağır yenilgi olarak kabul edilir. Ancak Sasanilerdeki karışıklıklar üzerine Sasani ordusu çekilmiş, Araplar Fırat’ı geçip, Dicle’ye kadar ilerlemişlerdir.

·         Kadisiye Savaşı ( 636 ) ( Sasaniler – Müslümanlar )   :  Yapılan bu savaşı Müslümanlar kazanarak, İran’ın iç bölgelerine kadar ilerlediler.  Sasanilerin merkezi Medain ele geçirildi. ( 637 )  Sonuçları : Irak ve Batı İran Arapların eline geçti. Irak’ta Basra ve Kufe kentleri kurularak Müslümanlar buralara yerleştirildiler. Yukarı Mezopotamya fethedildi  (639 ).

·         Nihavend Savaşı ( 642 )  ( Sasaniler-Müslümanlar) :  Yapılan savaşı, Müslüman Araplar kazanmışlar, İran kentlerini ele geçirmişlerdir. Hz.Ömer’in son zamanlarında İran’ın tamamı fethedilmiştir.

·         Horasan’ ın Fethi ( 644 ) : İran’ın doğusunda Merv’ e çekilmiş olan  Sasani Hükümdarı III.Yezdcerd’ in toparlanmasına fırsat vermemek ve bölgeyi fethetmek amacıyla yapılan sefer sonucu Horasan ele geçirilmiş, böylece Ceyhun nehrine kadar sınırlar genişlemiştir.

2.  Bizans Topraklarındaki Fetihler : 

·         Suriye’deki Fetihler :  Bu yöndeki fetihlere devam edilerek, Şam, Humus, Harran, Filistin, Halep sınırlar içine alındı. Suriye’nin fethinden sonra Kudüs’e yönelindi.

·         Kudüs’ün Fethi :  Kudüs dışında tüm Filistin’i fetheden Müslüman Araplar, Kudüs’e yöneldiler. Kudüs halkının Bizans’tan yardım isteği ile gönderilen Bizans kuvvetleri “ Ecnadeyn “ denilen yerde yenilgiye uğratıldı. ( 636 ).  Bu zaferden sonra, Kudüs kuşatmaya alındı. Kudüs Patriğinin kenti Hz.Ömer’e teslim edeceğini bildirmesi üzerine, Hz.Ömer Kudüs’e gelerek kenti teslim aldı. * Böylece Kudüs, savaşılmadan ele geçirildi.

·         Mısır’ ın Fethi :  Mısır’ ın ekonomik durumunun zenginliği ve Bizans’tan gelebilecek tehlikelere açık olması nedeniyle, bölgenin fethi gerekiyordu. Amr bin As komutasındaki ordu, Mısır’ a yönelerek , Babylon ( Babilon ) ( 641) ve İskenderiye kentini ( 642 ) ele geçirdi. Kahire yakınlarında ordu kent olarak “ Fustat “ kenti kuruldu.

3.  Devlet Örgütlenmesi :

Devletin geniş bir coğrafi bölgeye yayılması, yönetim-siyasi-ekonomik-askeri alanlarda örgütlenilmeyi zorunlu hale getirmiştir.

·         İlk kez Düzenli ordu kuruldu. Askerlere maaş bağlandı.

·         Suriye ve Filistin’ de ordugahlar oluşturuldu.

·         Orduya ait kayıtların tutulması amacıyla ilk kez ordu divanı oluşturuldu.

·         Devletin önemli sorunlarının görüşüldüğü meclis oluşturuldu.

·         Müslüman olmayanlardan “ Haraç “ vergisi ( Toprak ) alınmaya başladı.

·         İlk kez “ Beytü’l-Mal ( Devlet Hazinesi) oluşturuldu.

·         Ülke yönetim birimlerine ayrıldı.

·         Valiler ve Halife’ye bağlı olarak Kadılar atandı.

·         İlk kez adalet işlerinde kadıların görevlendirilmesiyle, yönetim ve adalet işleri birbirinden ayrıldı.

·         Hicret başlangıç alınarak, Hicri takvim uygulamaya konuldu.

Hz. Ömer, vergisinin azaltılmasını isteyen bir İranlı tarafından, yaralanarak , 644’ te öldü.

Değerlendirme :

·         Yaşamı süresince sade bir yaşam sürmüş, adalet ve doğruluktan ayrılmamıştır.

·         İslamiyet’in en parlak dönemlerindendir.

·         Arabistan dışında büyük fetih hareketleri yapılarak, Irak, İran, Horasan, Suriye, Filistin, Mısır ele geçirilmiştir.

·         Devletin yönetim, askeri, adalet, siyasi alanlarında örgütlenmesini gerçekleştirmiştir.